Wim de Wagt

Kunsthistoricus, schrijver

Herbert Drilsma


Omslagontwerp Peter Jonker
Blijf ik geen mens? is het verhaal over de liefde tussen een joodse man uit welgestelde kringen en een niet-joods meisje van eenvoudige afkomst. Hun liefde stond vanaf het begin onder dreiging van de Jodenvervolging. Herbert Drilsma was een advocaat die namens de sociaaldemocraten in de gemeenteraad van Haarlem zat. Ali Nieuwveen, naaister van beroep, was erop gebrand om vooruit te komen in het leven en net als hij zich in te zetten voor de verbetering van de leefomstandigheden van de arbeiders.

In 2006 dook een deel van het archief van Herbert en Ali op naar aanleiding van een artikel dat ik had geschreven in Haarlems Dagblad over Herbert Drilsma. Ik kon dit schrijven dankzij de neef van Herbert, Bob Drilsma uit Antwerpen. Bob had contact met mij gezocht naar aanleiding van mijn boek Joods Haarlem , dat in november 2005 was verschenen. Toen Henk Houweling uit Haarlem dit artikel las, belde hij op om me te vertellen dat hij Ali goed gekend had en na haar overlijden zich had ontfermd over haar archief.

Herbert was een geassimileerde jood, maar toen ons land bezet was verdiepte hij zich in het jodendom en trad hij toe tot de Joodse Raad van Haarlem. Ali volgde hem in zijn religieuze verinnerlijking, met de bedoeling zich tot het jodendom te bekeren om met hem te kunnen trouwen. Tot een huwelijk kwam het niet, want Herbert werd op 2 februari 1943 in de duinen bij Bloemendaal met nog negen andere onschuldige burgers gefusilleerd als wraakactie voor de dood van een Duitse militair, een paar dagen eerder in Haarlem. Tot de andere slachtoffers behoorden Philip Frank - opperrabbijn van Noord-Holland en voorzitter van de Joodse Raad van Haarlem - en Barend Chapon , de voorzitter van de joodse gemeente van Haarlem.
Aan de hand van brieven, teksten, foto’s en andere authentieke documenten ontstaat een indringend en persoonlijk beeld van de liefde tussen Herbert Drilsma en Ali Nieuwveen, de banden met hun familie en vrienden en de zware omstandigheden waaronder ze leefden.


Blijf ik geen mens? Herbert Drilsma en Ali Nieuwveen, een liefde in de schaduw van de oorlog , Stichting Uitgeverij Noord-Holland, Wormer, 2008, 128 pagina's, ISBN 9789078381266.

Bestellen

In verband met de fusillade, zie ook www.velseraffaire.nl